Powrót do nazwiska po rozwodzie

Niewątpliwie powodów dla których nawet te z pozoru trwałe i wieloletnie związki małżeńskie się rozpadają jest wiele, poczynając od tych bardziej prozaicznych jak zwykłe oddalenie się od siebie, rutyna czy znudzenie życiem, po problemy z wzajemną komunikacją i zrozumieniem, brakiem zaufania, a kończąc na tych budzących skraje emocje jak problemy z uzależnieniem jednego z małżonków czy stosowaniem przemocy. 

Z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie rozwodowe przychodzi moment na uporządkowanie spraw osobistych. Jedną z takich kwestii jest decyzja o ewentualnym powrocie małżonka do swojego nazwiska sprzed ślubu. Byli już małżonkowie najczęściej nie wyobrażają bowiem sobie noszenia po rozwodzie nazwiska byłego już małżonka a sprawa zmiany nazwiska i powrotu do nazwiska sprzed ślubu staje się wręcz dla nich priorytetem.

Należy pamiętać przede wszystkim, iż Sąd w wyroku rozwodowym nie rozstrzyga w kwestiach nazwisk byłych małżonków a kwestia ta należy do kategorii spraw administracyjnych. 

Kwestię powrotu do nazwiska reguluje art. 59 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego – zgodnie z którym to, w ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.

Termin na złożenie oświadczenia o zamiarze powrotu do poprzedniego nazwiska wynosi 3 miesiące od dnia uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, a w przypadku jego niedochowania zmiana nazwiska będzie mogła nastąpić wyłącznie w trybie administracyjnym na podstawie ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska, przy czym takowej zmiany można dokonać tylko i wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy dotyczą one zmiany imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka, na imię lub nazwisko używane, na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione, na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada.

Zmiany nazwiska nie dokonuje się w przypadku ubiegania się o zmianę na nazwisko historyczne, wsławione w dziedzinie kultury, nauki, działalności politycznej, społecznej albo wojskowej, chyba że osoba ubiegająca się o zmianę nazwiska posiada członków rodziny o tym nazwisku.

Niekiedy dochodzi do sytuacji w których były mąż nie godzi się na to, aby jego ex-małżonka dalej nosiła jego nazwisko i żąda zmiany. Czy w związku z tym były małżonek można domagać się od byłej małżonki zmiany nazwiska ? 

Powyższą kwestią rozstrzygnął postanowieniem z dnia 2 lutego 1978 r., IV CZ 11/17 Sąd Najwyższy wskazując, że “Były mąż nie może domagać się odebrania swojej byłej żonie prawa do nazwiska nabytego przez małżeństwo, jako że Kodeks rodzinny i opiekuńczy takiej możliwości nie przewiduje.”

Były mąż nie dysponuje tym samym żadnymi środkami prawnymi, aby przymusić byłą małżonkę do powrotu do jej nazwiska sprzed zawarcia związku małżeńskiego, a ewentualna decyzja w tym zakresie należy tylko i wyłącznie do niej. 

Przywołane wyżej orzeczenie Sądu Najwyższego, pomimo, że liczy już przeszło 20 lat, dalej pozostaje aktualne.