Posiadanie narkotyków a umorzenie postępowania karnego
Powszechnie wiadomym jest, że polski ustawodawca dość restrykcyjnie jak na europejskie standardy penalizuje przestępstwa narkotykowe. Do najpowszechniejszych przestępstw narkotykowych niewątpliwie możemy zaliczyć samo posiadanie środków odurzających lub substancji psychotropowych.
Przestępstwo posiadania środków odurzających lub substancji psychotropowych zostało uregulowane w art. 62 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomani. Przepis ten penalizuje nielegalne posiadanie środków odurzających lub substancji psychotropowych, przy czym w ust. 1 określono typ podstawowy tego przestępstwa – zagrożony karą pozbawienia wolności do lat 3, w ust. 2 typ kwalifikowany (posiadanie znacznej ilości ) – zagrożony karą pozbawienia wolności od 1 roku do lat 10, zaś w ust. 3 typ uprzywilejowany – zagrożony karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 1 roku.
Warto jednak nadmienić, iż nie każde posiadanie środków odurzających lub substancji psychotropowych musi wiązać się z koniecznością poniesienia odpowiedzialności karnej. Przepisy ustawy o przeciwdziałaniu o narkomanii przewidują bowiem możliwość umorzenia postępowania karnego, w tym także przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia, chociaż brak uregulowań ustawowych co do wartości granicznych środków odurzających lub substancji psychotropowych skutkuje tym, iż decyzje tego typu mają charakter wysoce uznaniowy.
Kiedy więc możliwe jest umorzenie postępowania karnego za posiadanie środków odurzających lub psychotropowych ?
Stosownie do treści art. 62a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, jeżeli przedmiotem czynu, o którym mowa w art. 62 ust. 1 lub 3, są środki odurzające lub substancje psychotropowe w ilości nieznacznej, przeznaczone na własny użytek sprawcy, postępowanie można umorzyć również przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia, jeżeli orzeczenie wobec sprawcy kary byłoby niecelowe ze względu na okoliczności popełnienia czynu, a także stopień jego społecznej szkodliwości.
W orzecznictwie sądów powszechnych przyjmuje się, iż przesłanką bezwarunkowego umorzenia postępowania jest taka ilość środków odurzających lub substancji psychotropowych, którą należy ocenić jako nieznaczną. Wobec braku definicji ustawowej wyrażenia “nieznacznej ilości” należy odwołać się do jego znaczenia językowego. Z tego punktu widzenia przez sformułowanie „nieznaczny” rozumie się niewielki, błahy. Oznacza to zatem, że ilość środków odurzających lub substancji psychotropowych wymagana dla zastosowania instytucji przewidzianej w art. 62a powinna być niewielka, mała, nie powinna przy tym przekraczać kilku gramów. Sposób rozumienia “nieznacznej ilości” środków odurzających lub substancji psychotropowych musi jednak uwzględniać nie tylko kryterium ilościowe odwołujące się do wagi tych substancji, ale również kryterium jakościowe gdyż należy również uwzględnić stężenie zabezpieczonej substancji pozwalające ocenić, ile można z niej zrobić jednorazowych dawek tej substancji.
Zarówno organy ścigania jak i sądy powszechne w sposób bardzo różnorodny interpretują pojęcie “nieznacznej ilości”, niemniej zauważyć można, iż bardzo często w swoich rozważaniach sięgają do pierwotnej treści załącznika do projektu ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii gdzie jako ilości nieznaczne wskazano do 10 gram marihuany, do 3 gram haszyszu i do 0,25 grama amfetaminy. Ilości te mają charakter jedynie poglądowy i ani organy ścigania, ani sądy powszechne nie są tymi wskazaniami związane, ale wartości
Umorzenie postępowania w oparciu o art. 62a ustawy o przeciwdziałaniu jest jedną z trzech możliwości zakończenia postępowania będąc dalej osobą niekaraną. Dwie pozostałe możliwości to umorzenie postępowania karnego z uwagi na znikomą szkodliwość społeczną czynu lub tzw. warunkowe umorzenie postępowania w oparciu o art. 66 k.k.