Dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów – co można z tym zrobić ?!?!?!

Środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, co do zasady, może być orzeczony na okres od roku do lat 15. Ustawodawca wprowadził także możliwość orzeczenia tego środka dożywotnio.

Orzeczenie dożywotnego zakazu prowadzenia pojazdów

Zgodnie z art. 42 § 3 k.k. Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie popełnienia przestępstwa określonego w art. 178a § 4 (ponowne prowadzenie pojazdów mechanicznych w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego) lub w stosunku do sprawcy przestępstwa z art. 173 (sprowadzenie katastrofy), którego następstwem były śmierć lub ciężkie uszkodzenie ciała innej osoby, albo w stosunku do sprawcy wypadku drogowego, którego następstwem były śmierć lub ciężki uszczerbek na zdrowiu innej osoby (art. 177 § 2 lub art. 355 § 2), tylko wówczas, gdy sprawca w czasie popełnienia któregokolwiek z tych przestępstw znajdował się w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia – chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami.

Konstrukcja przepisu jest, jak widać powyżej, bardzo złożona. Istotne jest jednak, że przepis pozwala na odstąpienie od orzeczenia dożywotniego zakazu w wyjątkowym wypadku uzasadnionym szczególnymi okolicznościami. Oznacza to, że zasadę stanowi orzekanie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w ww. przypadkach dożywotnio, zaś rezygnacja z jego orzeczenia jest wyjątkiem.

Zgodnie z art. 42 § 4 Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie ponownego skazania osoby prowadzącej pojazd mechaniczny w warunkach określonych w § 3. W tym przepisie ustawodawca nie przewidział żadnej możliwości łagodniejszego traktowania sprawcy – sąd ma bezwzględny obowiązek orzeczenia dożywotnego zakazu.

Czy takie rozwiązania są zgodne z Konstytucją?

W doktrynie oraz orzecznictwie nasuwają się pytania co do zgodności wyżej wymienionych przepisów z Konstytucją. Podkreśla się ograniczanie roli sądu do zasądzenia z góry określonego środka karnego. Sąd nie ma możliwości podejścia indywidualnie do każdej sprawy, gdyż wszystkie sytuacje w myśl przepisu muszą być traktowane jednakowo – co może być uznane za niezgodne z art. 10 Konstytucji RP ze względu na zbyt dużą ingerencję władzy ustawodawczej w sądowniczą.

Wskazuje się także, że wymieniony środek karny nie może ulec zatarciu przed jego wykonaniem, darowaniem lub przedawnieniem jego wykonania, natomiast w razie orzeczenia dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych i braku zgody sądu na skrócenie okresu jego stosowania, skazany nie będzie miał nigdy możliwości skorzystania z zatarcia skazania. Prowadzi to do nieproporcjonalnego naruszenia art. 65 ust. 1 Konstytucji, tj. prawa do wykonywania zawodu we wszystkich rodzajach zatrudnienia z uwagi na zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych.

Powyższe zastrzeżenia stały się przedmiotem skarg konstytucyjnych kierowanych do Trybunału Konstytucyjnego, które jednak w dacie pisania niniejszego artykułu nie zostały jeszcze rozpoznane . Nie ma zatem możliwości zapoznania się ze stanowiskiem TK ustosunkowującym się do powyższych zarzutów, stąd też nie jest możliwa jednoznaczna ocenia ich trafności.

Możliwe działania po orzeczeniu dożywotniego zakazu

Jak już wyżej wskazano, są sytuacje, w których dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów jest orzekany bezwzględnie. Jednym z działań, jakie może podjąć skazany jest złożenie ww. skargi konstytucyjnej. Skazany może jednak podjąć także inne działania po uprawomocnieniu się wyroku orzekającego dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów.

Zgodnie z art. 84 § 2a k.k. jeżeli środek karny orzeczony został dożywotnio, sąd może uznać go za wykonany, jeżeli skazany przestrzegał porządku prawnego i nie zachodzi obawa ponownego popełnienia przestępstwa podobnego do tego, za które orzeczono środek karny, a środek karny był w stosunku do skazanego wykonywany przynajmniej przez 15 lat.

Ustawodawca wprowadził możliwość zmiany sposobu wykonywania zakazu prowadzenia pojazdów przez umożliwienie kierowania nimi po wyposażeniu samochodu w blokadę alkoholową. Zgodnie z art. 182a § 1 k.k.w. jeżeli zakazu prowadzenia pojazdów orzeczony na podstawie art. 42 § 3 lub 4 – przez co najmniej 10 lat, sąd może orzec o dalszym wykonywaniu tego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową, jeżeli postawa, właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz zachowanie w czasie wykonywania środka karnego uzasadniają przekonanie, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę nie zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. (więcej na temat informacji blokady alkoholowej znajdziesz w artykule: https://adwokat-woronowicz.pl/blokada-alkoholowa-sposob-na-skrocenie-zakazu-prowadzenia-pojazdow/)

Zobacz więcej: jazda pod wpływem alkoholu, narkotyków.