Kradzież pieniędzy z konta bankowego – jak odzyskać utracone środki ?

W dobie coraz to częstszych  oszustów internetowych banki oraz media nieustannie przypominają nam o obowiązku zachowania szczególnej ostrożności przy korzystaniu z tzw. bankowości elektronicznej, której niezachowanie, niejednokrotnie wiąże się nie tylko utratą zgromadzonych na rachunku bankowym środków pieniężnych, ale także z zaciągnięciem  w naszym imieniu przez internetowych oszustów  dalszych zobowiązań finansowych – kredytów, pożyczek. 

Pomimo licznych apeli i kampanii informacyjnych problem dalej istnieje, a ofiarą oszustów padają nie tylko osoby starsze, ale również te młodsze, wykształcone, korzystające na co dzień z internetu, w tym z bankowości elektronicznej.

Co zrobić  w sytuacji kiedy pomimo zachowania szczególnej ostrożności, to my, lub nasi najbliższy padliśmy ofiarą oszustwa internetowego a środki pieniężne zgromadzone na naszym rachunku bankowym zostały wytransferowane do nieznanych nam osób trzecich.

Pierwszym i najczęściej podejmowanym krokiem jest powiadomienie właściwych organów ścigania o zaistniałym zdarzeniu. Rozwiązanie to pomimo, że właściwe, to niestety, ale w przeważającej większości wypadków kończy się tym, że organy ścigania umarzają prowadzone postępowanie przygotowawcze wobec niewykrycia sprawcy bądź sprawców przestępstwa, a nasze środki dalej pozostają w rękach przestępców.

Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem, aniżeli wiara w skuteczność organów ścigania jest skierowanie swoich roszczeń w zakresie zwrotu utraconych środków pieniężnych wobec instytucji bankowych. 

Należy przede wszystkim pamiętać, iż zgodnie z art. 725 k.c. przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nieoznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz, jeżeli umowa tak stanowi, do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych. Zapewnienie bezpieczeństwa depozytów jest jednym z najistotniejszych obowiązków banku, a sposób jego wykonywania jest najbardziej wymierną podstawą oceny jego wiarygodności, w związku z czym wszelkie próby interpretacji przez banki postanowień zawartych w stosowanych przez nie wzorcach umownych, zmierzające do zaniżania standardów bezpieczeństwa powierzonych bankowi środków pieniężnych, powinny być oceniane jako zachowania sprzeczne z dobrymi obyczajami i celem umowy rachunku bankowego (SN w wyr. z 14.4.2003 I CKN 308/61).

Ryzyko dokonania wypłaty z rachunku bankowego do rak osoby nieuprawnionej oraz dokonanie rozliczenia pieniężnego na podstawie dyspozycji wydanej przez osobę nieuprawnioną obciąża bank, także w sytuacji objęcia umowy rachunku bankowego bankowością internetową. Ma to ten skutek, że równoległą podstawą odpowiedzialności banku jest ustawa o usługach płatniczych z dnia 19 sierpnia 2011 r. Ustawa o usługach płatniczych przewiduje generalną zasadę, że dostawca ma prawo wykonać transakcję płatniczą tylko w przypadku jej autoryzacji przez płatnika. Zgodnie z art. 46 ust. 1 powołanej ustawy w przypadku wystąpienia nieautoryzowanej transakcji płatniczej, dostawca płatnika jest obowiązany niezwłocznie dokonać na rzecz płatnika zwrotu kwoty nieautoryzowanej transakcji płatniczej albo, w przypadku gdy płatnik korzysta z rachunku płatniczego, przywrócić obciążony rachunek płatniczy do stanu, jaki istniałby, gdyby nie miała miejsca nieautoryzowana transakcją płatnicza.

Zobowiązanie banku jako profesjonalnego podmiotu jest determinowane poprzez ustawowe obowiązki wskazane m.in. w art. 43 ust. 1 Ustawy o usługach płatniczych oraz art. 50 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, który stanowi, iż bank jest zobowiązany do dołożenia szczególnej staranności w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa przechowywanych środków pieniężnych. 

Mając powyższe kwestie na uwadze, wskazuje się, iż ryzyko wypłaty z rachunku bankowego do rąk  osoby nieuprawnionego czy też dokonanie rozliczenia pieniężnego na podstawie dyspozycji wydanej przez osobę nieuprawnioną obciąża bank.

Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 10 marca 2017 r. (sygn. akt I ACa 1174/16) wskazał, iż ciężar udowodnienia, że transakcja płatnicza była autoryzowana przez użytkownika lub, że została wykonana prawidłowo spoczywa na dostawcy. Wykazanie przez dostawcę zarejestrowanego użycia instrumentu płatniczego nie jest wystarczające do udowodnienia, że transakcja płatnicza została przez płatnika autoryzowana. Dostawca jest obowiązany udowodnić inne okoliczności wskazujące na autoryzowanie transakcji przez płatnika albo okoliczności wskazujących na fakt, że płatnik umyślnie doprowadził do nieautoryzowanej transakcji płatniczej albo umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa dopuścił się naruszenia co najmniej jednego obowiązków o których mowa jest w art. 42 ustawy z 2011 r. o usługach płatniczych.

Kiedy więc padniesz ofiarą oszustwa internetowego, niezależnie od złożenia zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa na naszą szkodę, swoje roszczenia warto skierować także wobec banku, który ponosi szeroko pojętą odpowiedzialność za wszelkie nieautoryzowane transakcje na naszym rachunku bankowym.